به نقل از «ایرنا»

موقعیت بازیگران برجام‌ پنج سال پس از یک اشتباه

تاریخ انتشار: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۱۲۴۸۲

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی ایرنا، ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ نه برای ایران و نه دیگر طرف‌های حاضر در توافق هسته‌ای تاریخی عادی نیست، روزی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت آمریکا در تداوم سیاست‌های «اگزجره» خود در روابط بین‌الملل از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را بازگرداند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در پنجمین سالگرد این اقدام، نه ترامپی در کاخ سفید باقی مانده و نه کارزار تحریم‌ها علیه ایران کارساز بوده و جمهوری اسلامی نه تنها سالگرد چهل‌وچهارمین پیروزی انقلابش را جشن گرفت که در مسیر منافع و ثباتش در پی تثبیت روابط با منطقه و جهان است.

۵ سال پس از یک اشتباه

بررسی موقعیت هریک از بازیگران برجام پس از پنج سال و با نگاهی به نظریه بازی‌ها (Game Theory) در روابط بین‌الملل حقایق جالبی درباره این تصمیم ترامپی و تبعات آن نشان می‌دهد. اوایل دهه هشتاد شمسی؛ زمانی که جمهوری اسلامی برای رسیدن به دانش هسته‌ای در تلاش بود و واشنگتن هم در تدارک بهانه تازه برای فشار به تهران، روندی از سوی ایران آغاز شد که مهمترین هدف آن اثبات صلح‌آمیز بودن این تلاش‌ها بود. روندی که به نوعی از گفت‌وگوها و توافقات آشکار سعدآباد، آغاز شد و با گفت‌وگوهای پنهان در باشگاه افسران مسقط عمان ادامه یافت و به هتل کوبورگ وین رسید.

در تمام این دو دهه جمهوری اسلامی ایران بر دو گزاره از اصول خود تصریح داشت: فعالیت‌های هسته‌ای تهران صلح‌آمیز است و این فعالیت‌ها حق مسلم جمهوری اسلامی. به منظور اثبات گزاره نخست، سال‌هاست گسترده‌ترین همکاری را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد تشخیص دهنده صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای دارد و به اذعان گزارشگران این نهاد، حتی بهانه‌جویی‌های بنی‌اسرائیلی! را هم به منظور اثبات نیت خود رفع می‌کند.

در مسیر اثبات گزاره‌ دوم هم از اواخر سال ۹۱ تا اواسط سال ۹۴ به صورت پنهان و آشکار پای مذاکره مستقیم و غیرمستقیم با آمریکا نشست و به توافقی رسید که به اذعان رسانه‌های غربی، توافق قرن بود و آغاز صلح. با این همه اما ترامپ بر سر پیمان خود نماند و با خروج از آن، عادت کهنه آمریکا در زیاده‌خواهی را به بدعتی تازه در عهدشکنی تبدیل کرد.

کارزار فشار حداکثری در دوره ترامپ و کارزار انفعال حداکثری در دوره جو بایدن، دو استراتژی اعمال شده علیه جمهوری اسلامی بود که در هر برهه‌ای از این پنج سال شکل و رنگ متفاوت به خود می‌گرفت، گاهی فروش نفت ایران را محدود می‌کرد و گاهی از اعتراضات داخلی ایران در پی بهره‌جویی بود. با این همه اما واقعیت امروز نشان می‌دهد هر دوی این کارزار با شکست مواجه شده است و گرچه نمی‌توان تاثیر تحریم‌های غیرانسانی و غیرقانونی آمریکا بر زندگی و معیشت مردم ایران انکار کرد اما جمهوری اسلامی ایران در روابط بین‌الملل خود قربانی کابوس‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا نشده و ایران هراسی‌های استودیوهای رنگارنگ این دو، نتوانسته کاری از پیش ببرد.

براساس نظریه بازی‌ها، بازیگران هر موقعیت و میدانی در بازی خود باید دو راهبرد در اختیار داشته باشند و با توجه به مجموع رویدادهای ۵ سال گذشته اگر دو راهبرد آمریکا در امضای برجام با ایران را محدودسازی توان هسته‌ای تهران و گشایش مسیری برای دیگر محدودیت‌ها در حوزه منطقه‌ای و دفاعی فرض کنیم، می‌توان گفت به هیچ‌کدام از این دو هدف دست نیافته است.

برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با هشدار به موقع رهبر انقلاب و اقدام مجلس پس از خروج آمریکا از برجام، نه تنها محدود نشد بلکه در مسیر پیشرفت شتاب هم یافت و کاخ سفید نه تنها نتوانست ایران را در حوزه نفوذ منطقه‌ای و توان دفاعی محدود کند، بلکه ایران ایران امروز به قدرتی غیرقابل انکار در منطقه تبدیل شده است که بدون اعمال دیدگاه و منافعش رویدادی در منطقه روی نمی‌دهد.

دو راهبرد جمهوری اسلامی ایران در پنج سال گذشته هم حراست از توان و دانش بومی هسته‌ای خود و کاستن از تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد و معیشت مردمش که ردپای موفقیت نسبی هر دو راهبرد را می‌توان در گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از پیشرفت برنامه صلح‌آمیز ایران دید و تداوم زندگی و اقتصاد مردم ایران با وجود تمام تنگناهای آن.

پنج سال پس از بی‌قانونی دولت آمریکا در قبال توافق هسته‌ای با ایران، با نگاهی به دیگر طرف‌های برجامی هم می‌توان به نتایج قابل تأملی درباره آنها هم رسید. تروییکای اروپا یکی از سخت‌ترین آسیب‌ها را از این اقدام به اصطلاح جسورانه به خود دید. پس از این خروج اروپا بسیار تلاش کرد تا در قالب نقشی مستقل و متفاوت در میدان رویدادها حاضر شود، شعبده‌بازی‌هایی مانند اینستکس و دیگر کانال‌های ارتباطی و تماس‌های به ظاهر دلگرم کننده در راستای این نقش مستقل ارزیابی می‌شد اما در واقعیت روابط بین‌الملل، اتحادیه اروپا و سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان، نه می‌توانند و نه می‌خواهند فراتر از آمریکا به نقش‌آفرینی بپردازند و نشانه مشهود آن هم پنج سال انفعال در رابطه با برجام و ایران است.

در بررسی راهبردهای سه کشور اروپایی در قبال برجام می‌توان آنها را به دو دسته اقتصادی و سیاسی تقسیم کرد. اروپا بازار ایران را فرصتی برای صنایع خود می‌دید و برجام را فرصتی برای دسترسی به آن بازار. کنترل خاورمیانه‌ای که می‌توانست هرآن درگیر جنگی تازه شود و سیل عظیم مهاجران را به مرزهای اروپا روانه کند؛ اروپا را به ایجاد ثباتی در خاورمیانه ملزم می‌کرد و این میان نقش ایران، عیان‌تر از آنی بود که بتوان نادیده‌اش گرفت. واقعیت رویدادها در پنج سال گذشته و تبعات اقدام جسورانه ترامپ نشان می‌دهد که پاریس، برلین و لندن هم در پیشبرد راهبردهای خود با شکست مواجه شدند و خبری از بازار ایران و منافع اقتصادی برای آنها نیست.

هر اندازه اروپا در داستان برجام در موضع انفعال فرو رفت، روسیه و چین توانستند در مناسبات با ایران و معادلات منطقه‌ای نقش‌آفرین اصلی باشند تا آن اندازه که از بلوک جدید در جهان با همراهی روسیه و چین سخن گفته شود و همین برای موفقیت راهبردهای مسکو و پکن که محور اصلی آن شکستن هژمونی واشنگتن است، کافی خواهد بود تا جهان به این نتیجه برسد که چین در جنوب غرب آسیا و روسیه در شمال غرب آن نقش‌آفرین اصلی بوده و همراه ایران هستند.

هشدار درباره افول ستاره دیپلماسی

سیب سیاست در روابط بین سرزمین‌های در پنج سال گذشته به گونه‌ای چرخید که امروز دیگر به یقین می‌توان گفت که اقدام دونالد ترامپ نه یک اقدام جسورانه که به تعبیر «علی باقری» مذاکره کننده ارشد ایران، ضربه بزرگ به «حاکمیت قانون در سطح بین‌المللی» بود، ضربه‌ای که گرچه مستقیم ایران را هدف گرفته بود اما شواهد نشان می‌دهد، بومرنگی بوده است که راهبردهای بازیگران طراح این ضربه را هدف قرار داد. جمهوری اسلامی ایران بر همان عهد نخستین در حراست از گزاره‌های خود پابرجاست، هنوز هم استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را حق مسلم خود می‌داند و هنوز هم برای اثبات حسن‌نیت دیپلماسی را بهترین گزینه. موضعی که «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با «جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به آن اشاره و اصل گفت‌وگو بر اساس احترام متقابل را گامی مهم و تعیین کننده برای رفع موانع و حرکت به سمت جلو در مسیر مناسبات اروپا و جمهوری اسلامی ایران دانست و با اشاره به گفت‌وگوهای انجام شده اخیر ایران با اروپا اظهار داشت: برداشت ما این است که طرف های مقابل در مسیر برداشتن گام های مثبت قرار دارند و جمهوری اسلامی ایران همواره از ابتکارات سازنده استقبال می‌کند.

این استقبال اما ابدی نخواهد بود و این بخش از موضع جمهوری اسلامی ایران را هم باقری کنی در توییتی مورد تاکید قرار داد و نوشت: «در حالی‌ که تدابیر جبرانی مشروع ایران در حوزه هسته‌ای ادامه دارد، از سرگیری اجرای کامل توافق که عنصر اساسی آن رفع موثر و پایدار تحریم‌ها باید باشد، در صورتی‌ که طرف ناقض (و اتحادیه اروپا/تروئیکا) اراده سیاسی معتبری برای نهایی‌سازی مذاکرات نشان دهند، ممکن‌ خواهدشد و هیچ فرصتی دائمی نیست».

تجدید نظر در بازی برجامی از سوی آمریکا، تنها راه رسیدن به منافع هر یکی از بازیگران حاضر در این توافق است اما جهان و تغییرات آن، تا همیشه منتظر این تجدیدنظر نخواهد بود و شتاب تحولات، کُندی بایدن را تاب نخواهد آورد.

سیاست سیاست خارجی ۰ نفر برچسب‌ها برجام انگلیس حسین امیر عبد اللهیان اتحادیه اروپا دونالد ترامپ دولت آمریکا خاورمیانه رژیم صهیونیستی

منبع: ایرنا

کلیدواژه: برجام انگلیس اتحادیه اروپا دونالد ترامپ دولت آمریکا خاورمیانه رژیم صهیونیستی برجام انگلیس اتحادیه اروپا دونالد ترامپ دولت آمریکا خاورمیانه رژیم صهیونیستی جمهوری اسلامی ایران روابط بین الملل اتحادیه اروپا روابط بین نشان می دهد دو راهبرد سال گذشته تحریم ها صلح آمیز پنج سال هسته ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۱۲۴۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کنعانی: ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح، امنیت و مبارزه با تروریسم است

به گزارش جام جم آنلاین، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریم هایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.

کنعانی افزود: ظرفیت‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تامین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و مبارزه با تروریسم بین‌المللی است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیت‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمی‌کند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریم‌ها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیدا انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه‌ خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بین‌الملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضدتروریست ایرانی، صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیدا محکوم می‌کند!

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بین‌الملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره می‌رود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت می‌کند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!

کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانه ای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریعترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به‌ جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.

کنعانی تاکید کرد: بسیاری از ملت‌ها و دولت‌ها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هسته‌ای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سؤال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولتهای ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.

کنعانی خاطرنشان کرد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید می کرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم می شود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروه‌های تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولتهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل می‌کنند!

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد که تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بین‌المللی ایجاد نمی‌کند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.